Club de lectura: Maitreyi, de Mircea Eliade

Nesta ocasión, curiosamente, houbo bastante unanimidade de opinións entre os dous grupos, aínda que non para beneficio de Eliade. Para a maioría do grupo a historia de amor que relata o autor romanés está tan impregnada de colonialismo e sexismo que nos resultou complicado empatizar cun protagonista que, malia ter probablemente a intención de transmitir todo o contrario e percibirse como un home occidental aberto e integrado na cultura hindú, non deixa de contemplar a cultura que o rodea desde o convencemento da súa superioridade como home branco, no peor dos casos, e desde a romantización e a exotización, no mellor. Obviamente, non esquecemos que se trata dunha novela escrita hai case cen anos e que esa idea da superioridade racial e cultural de occidente non só estaba entón xeneralizada, senón que se consideraba practicamente unha realidade obxectiva. Porén, lidas en 2024, certas descricións e adxectivos produciron en nós un efecto moi distinto do que probablemente producirían nos lectores europeos do seu día. E aínda que houbo quen soubo ser máis indulxente co envellecemento deses factores da obra, en liñas xerais, a case todas as persoas de ambos os grupos nos incomodaron as descricións de Maitreyi como unha especie de ser salvaxe, misterioso e incomprensible até o punto de que as máis de nós lle atopamos máis valor á novela como documento dunha época, como reflexo dese contacto entre o home occidental e unha colonia que comeza xa a moverse cara á emancipación da metrópole que por unha historia de amor que nos custou percibir como tal.

No que si houbo unha unanimidade absoluta en ambos os grupos foi na curiosidade que a lectura da Maitreyi de Mircea nos producía por ler o Mircea de Maitreyi, esa posibilidade de, despois de coñecer a versión da historia que dá un dos protagonistas, termos acceso á versión da outra, resultou particularmente estimulante e todos concordamos en que estabamos desexando ver que tiña que dicir Maitreyi a todo aquilo, non só no relativo á relación amorosa entre ambos, senón tamén no relativo á relación entre as súas culturas. Que opinaría Maitreyi dese home europeo que seu pai instalou na súa casa? Sería para ela tamén un ser exótico, misterioso e incomprensible, ou talvez ela, como habitante da colonia, ve menos exotismo no home branco colonizador?

Esta interacción entre as dúas obras, fixo que alguén evocase no grupo 1 a tetraloxía de Lawrence Durrell The Alexandria Quartet, na que tamén se presentan os mesmos feitos desde o punto de vista de distintos personaxes, aínda que no caso de Durrell, por suposto, esa interacción narrativa foi buscada e planificada, mentres que no de Eliade e Devi foi máis ben accidental.

En definitiva, nesta ocasión, a lectura fíxonos viaxar e debater, reflexionar e mesmo indignarnos e, sobre todo, devecer —para unha vez que temos a oportunidade!— por coñecer o outro lado da historia. Pero iso será materia de conversa para as seguintes sesións, que terán lugar o 24 e o 30 de abril.

Esta actividade conta co apoio do Concello de Santiago de Compostela.